Open Academia: Journal of Scholarly Research

Eski uyg‘urcha yozma matnlarga ko‘ra qadimgi turk tabobati

Navro‘z Ro‘ziev

Toshkent tibbiyot akademiyasi ijtimoiy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi

Keywords: matnlar, tibbiy, masalasini

---

Abstract

Qadimgi turklarda tabobat ilmi qanday bo‘lgani masalasini yoritishda qadimgi turk-run yozuvli bitiklar va boshqa turli alifbolardagi turkiy yozma manbalardan tashqari xitoy, sug‘d, tibet, arab va fors tillaridagi asarlarda uchraydigan ma’lumotlar o‘ziga xos o‘rin tutadi. Ushbu tillardagi yozma manbalar asosan rivojlangan o‘rta asrlarga tegishli bo‘lib, ko‘pchiligi IX – XII asrlarga to‘g‘ri keladi. Shu bilan birga, qadimgi turk tabobatini yorituvchi yozma manbalar qatorida eski uyg‘urcha, to‘g‘rirog‘i, sug‘diycha negizli qadimgi turk yozuvida bitilgan ko‘plab tibbiy matnlar ham alohida o‘rin egallaydi.

---

References

Кляшторный С.Г. Государства и народы Евразийских степей. – М., 2009. – С. 138-

; Тихонов Д.И. Хозяйство и общественный строй Уйгурского государства X –

XIV вв. – М.-Л., 1966. – С. 29.

Ölmez M. Orhon – Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları. –

Ankara, 2013; Ölmez M. Uygur Hakanlığı Yazıtları. – Ankara: Bilge Su Yayınları,

Кошғарий, Маҳмуд. Туркий сўзлар девони (Девону-луғот ит-турк) / Таржимон ва

нашрга тайёрловчи С. М. Муталлибов. Т. I. Тошкент: Фан, 1960. – Б. 47.

Фитрат. Энг эски турк адабиёти намуналари / Фитрат; нашрга тайёрловчи

О.Ҳамроева; масъул муҳаррир Ҳ.Болтабоев; ЎзР олий ва ўрта махсус таълим

вазирлиги, Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон М иллий ун-ти. – Тошкент:

MUMTOZ, 2008. – Б. 5.

Кошғарий, Маҳмуд. Туркий сўзлар девони (Девону-луғот ит-турк) / Таржимон ва

нашрга тайёрловчи С. М. Муталлибов. Т. I. – Б. 64-65, 72, 135-136; Фитрат. Энг

эски турк адабиёти намуналари. – Б. 4-5.

Содиқов Қ. Туркий ёзма ёдгорликлар тили: адабий тилнинг юзага келиши ва

тикланиши. – Т.: ТошДШИ нашриёти, 2006; Бобоёров Ғ. Ўзбек тили тарихи (Энг

эски чоғлари(. – Тошкент: Фан, 2022. – Б. 8-10.

Ölmez M. “Süryani Harfli Eski Uygurca Bir Tıp Metni” // 3. Uluslararası Türk Dil

Kurultayı. – Ankara: Türk Dil Kurumu, 1996. – S. 815-820.

Özen Y. Eski Uygur Türkçesi ve Batı Orta Türkçesiyle Yazılmış Tıp Metinlerindeki

Fiiller // Bilig. Kış 2014/Sayı 68. – S. 267-296.

Özen Y. Eski Uygur Türkçesi ve Batı Orta Türkçesiyle Yazılmış Tıp Metinlerindeki

Fiiller // Bilig. Kış 2014/Sayı 68. – S. 269.

Ўзбек тилининг изоҳли луғати. И ҳарфи. А. Мадвалиев таҳрири остида. –

Тошкент, 2006. – Б. 230-231.

Малявкин А. Г. История Восточного Туркестана в VII–X вв. // Восточный

Туркестан в древности и раннем средневековье. Очерки истории. Под. ред. С. Л.

Тихвинского и др. – М.: Наука, 1988. – С. 297–351.

Henning W. B. The Name of the “Tokharian” Language // AM. – London, 1950. – Vol.

I. – Р. 158–162; Bailey H. W. A Khotanese text concerning the Turks in Kantsou //

AM. – London, 1964-1965. – Vol. I. – P. 28–52.

Özen Y. Eski Uygur Türkçesi ve Batı Orta Türkçesiyle Yazılmış Tıp Metinlerindeki

Fiiller ... S. 279-280